Nawodnienie organizmu w upalne dni
Okres wakacyjny sprzyja upałom. Wyjeżdżamy wówczas na upragnione urlopy, by spędzić wolny czas nad morzem, w górach, czy nad jeziorem. Upały mogą być jednak niebezpieczne, zwłaszcza dla dzieci, kobiet w ciąży i osób w podeszłym wieku, jeśli nie zadbamy o odpowiednie nawodnienie organizmu.
Rola wody w organizmie
Można zaryzykować stwierdzenie, że woda stanowi podstawę naszej egzystencji. Bez odpowiedniej jej ilości organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować. Woda wchodzi w skład wszystkich tkanek i narządów, umożliwia prawidłowe działanie chrząstek stawowych, utrzymanie sprężystości i elastyczności skóry, pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu. Stanowi główny składnik krwi, osocza i płynów tkankowych, takich, jak. np. płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn surowiczy, znajdujący się w opłucnej i worku osierdziowym, czy płyn soków trawiennych. Naukowcy oceniają, że woda stanowi 80% masy ciała niemowląt, 75% w przypadku dzieci, a u osoby dorosłej od 60 do 70%. W wodzie rozpuszczone są elektrolity, których odpowiednie stężenie reguluje pracę wszystkich układów, przede wszystkim krwionośnego i nerwowego.
Rola elektrolitów w organizmie
Elektrolitami nazywa się jony soli sodu, potasu, wapnia i magnezu. Aby organizm funkcjonował poprawnie, musi być zachowane odpowiednie ich stężenie osmotyczne. Potas bierze udział w przewodnictwie nerwowo-mięśniowym. W przypadku jego niedoboru dochodzi do bolesnych skurczów mięśni, zaburzenia pracy serca, spadku ciśnienia krwi. Można odczuwać zmęczenie i senność oraz bóle głowy. Sód zapewnia odpowiednie ciśnienie krwi i odpowiada za utrzymywanie objętości płynów ustrojowych na właściwym poziomie. Magnez jest katalizatorem różnych enzymów, jego brak wywołuje skurcze mięśni i zaburza krzepnięcie krwi. Wapń odpowiada za przewodnictwo nerwowe i właściwą pracę mięśni.
Prawidłowe wartości elektrolitów w organizmie wynoszą: potas: 156 mg/l, sód: 3250 mg/l, wapń: 100 mg/l, magnez: 24 mg/l.
Skutki niedoboru elektrolitów
Jeśli zostanie zaburzona równowaga wodno-elektrolitowa, do której najczęściej dochodzi podczas odwodnienia, wszystkie procesy metaboliczne organizmu ulegają zakłóceniu. Przede wszystkim dochodzi do nieprawidłowej pracy układu nerwowego i krwionośnego. Pierwszymi sygnałami niedoboru elektrolitów jest osłabienie i złe samopoczucie. Często towarzyszą im drżenie mięśni i obrzęki nóg. Do poważniejszych skutków należy zaliczyć omdlenia, drgawki oraz łamliwość kości.
Jak uzupełniać elektrolity?
Niedobór elektrolitów, który najczęściej wiąże się z odwodnieniem organizmu, można uzupełnić, pijąc wodę mineralną (niegazowaną), sok pomidorowy (źródło potasu), napoje izotoniczne oraz specjalne płyny nawadniające, które zawierają elektrolity o odpowiednim stężeniu i szybko przywracają równowagę wodno-elektrolitową.
Przyczyny odwodnienia
Do odwodnienia najczęściej dochodzi podczas upałów, kiedy organizm bardzo się poci i nie dostarczamy mu odpowiedniej ilości płynów. Również duży wysiłek fizyczny (np. biegi, treningi, gra w tenisa), jeśli nie uzupełniamy nadmiernego ubytku wody, może doprowadzić do odwodnienia. Na trzecim miejscu należy wymienić zatrucia pokarmowe, którym towarzyszą wymioty i biegunka.
Objawy odwodnienia
Pierwszym symptomem odwodnienia jest silne pragnienie. Odczuwamy suchość u ustach, a następnie zmęczenie i osłabienie. Łatwo można zauważyć zmniejszenie ilości i częstotliwości oddawanego moczu oraz zmianę jego koloru na ciemnożółtą. Skóra staje się sucha, zapadają się gałki oczne, pojawiają się bóle i zawroty głowy.
Objawy odwodnienia u dziecka
U dzieci odwodnienie rozpoznaje się znacznie wcześniej niż u dorosłych. Odwodnione dziecko, jeśli płacze to bez łez, jest ponadto senne i słabe. U niemowląt zapada się ciemiączko. Skutki odwodnienia również pojawiają się szybciej i są dużo poważniejsze niż w przypadku osób dorosłych.
Skutki odwodnienia organizmu
Odwodnienie organizmu prowadzi do zaburzenia podstawowych jego czynności. Przede wszystkim dochodzi do nieprawidłowej pracy nerek, serca i układu nerwowego. Może pojawić się problem z pamięcią i koncentracją. Ubytek wody w chrząstkach stawowych wywołuje dodatkowo bóle stawów. Niskie stężenie elektrolitów, w tym magnezu, przyczynia się do skurczów i drżenia mięśni. Zbyt mała ilość wody w soku trawiennym zaburza funkcjonowanie układu pokarmowego, dochodzi do zaparć. W skrajnych przypadkach odwodnienie organizmu prowadzi do zaburzeń świadomości i śpiączki, zagrażając życiu.
Jak skutecznie nawadniać organizm podczas upałów?
Nawodnienie organizmu jest szczególnie ważne podczas upałów. Na skutek wysokiej temperatury, podczas pocenia się organizm traci dużo wody, a wraz z jej ubytkiem zmniejsza się również stężenie elektrolitów. Aby skutecznie nawadniać ciało, należy często pić wodę. Najlepiej do tego nadaje się mineralna (niegazowana), którą lekarze polecają pić małymi łykami, ponieważ wówczas najlepiej się wchłania. Zaleca się przyjmowanie około 2 litrów płynów w ciągu dnia, ale podczas upałów ilość tę należy znacznie zwiększyć (nawet dwukrotnie). Nie wszyscy wiedzą, że do nawadniania organizmu nie nadaje się kawa, ani herbata, ponieważ płyny te zwiększają diurezę (tj. wydalanie moczu, innymi słowy: odwadniają). Można pić izotoniki, herbatki owocowe i ziołowe, soki owocowe i warzywne (najlepiej świeżo przygotowane). W aptekach dostępne są bez recepty specjalne płyny nawadniające, które zawierają elektrolity w odpowiednim stężeniu. Dobrym przykładem takiego płynu jest Orsalit, produkowany również w wersjach smakowych dla dzieci. Odwodnienie przy upale może okazać się szczególnie niebezpieczne, jeśli nie wzięliśmy ze sobą wody, ani żadnych napojów, a w okolicy nie ma sklepu, w którym można by je zakupić.
Pamiętajmy, że częste przyjmowanie płynów, gdy na zewnątrz panują upały jest gwarancją zachowania prawidłowej ilości wody w organizmie, a tym samym utrzymania dobrego zdrowia.
