Jak nawadniać dziecko?
Z chemicznego punktu widzenia organizm ludzki, ze wszystkich składowych, zawiera najwięcej wody. U dorosłych jej zawartość wynosi od 60% do ok. 70% masy ciała, u dzieci ok. 75%, a u niemowląt, aż 80%. Z tego powodu małe dzieci są szczególnie wrażliwe na odwodnienie.
Ubytek wody wiąże się z zaburzeniem naturalnych procesów metabolicznych, zachodzących przez cały czas, w naszych organizmach, dlatego należy ją codziennie uzupełniać. Lekarze zalecają przyjmowanie około 2 litrów płynów dziennie w postaci napojów, zup i soków, aby nie doszło do odwodnienia organizmu. Oczywiście podczas upałów, kiedy jest gorąco, pocimy się bardziej intensywnie i ubytek wody z organizmu jest dużo większy. To samo dotyczy również dużej aktywności fizycznej, czy uprawiania sportu. Najwięcej jednak wody tracimy podczas infekcji układu pokarmowego, której towarzyszą wymioty i biegunka. W takich wypadkach należy znacznie zwiększyć ilość przyjmowanych płynów, adekwatnie do sytuacji. Bez wody człowiek może przeżyć jedynie kilka dni!
Znaczenie wody w organizmie człowieka
Dzięki wodzie, w trakcie czynności fizjologicznych, organizm pozbywa się toksyn i zbędnych produktów przemiany materii. Podczas upałów, czy wysiłku fizycznego pocimy się, dzięki czemu skóra ochładza się i nie dopuszcza do przegrania wnętrza ciała. Woda decyduje o sprężystości i elastyczności skóry, nawilża gałki oczne i nawadnia torebki stawowe, dzięki czemu utrzymuje sprawność aparatu ruchu. Przede wszystkim jednak, dzięki wodzie wchodzącej w skład krwi, roznoszone są substancje odżywcze i tlen do wszystkich tkanek i narządów. W wodzie rozpuszczone są również elektrolity, które pozwalają utrzymać prawidłową równowagę wodno-elektrolitową, zapewniając prawidłowy metabolizm. Woda stanowi też główny składnik osocza i płynów tkankowych. Płyn mózgowo-rdzeniowy ochrania mózg przed infekcją i urazami mechanicznymi ze strony kości czaszki. Soki trawienne, przy zbyt małym udziale wody, nie działają prawidłowo, co prowadzi do zakwaszenia organizmu i zaparć.
Elektrolity
Do elektrolitów należą sole wapnia, magnezu, sodu oraz potasu. Ich obecność w organizmie jest konieczna do jego prawidłowego funkcjonowania. Biorą one udział m.in. w przenoszeniu impulsów nerwowych, dbają o prawidłową pracę mięśni, zapewniają odpowiednie ciśnienie krwi i prawidłową pracę serca i nerek oraz pełnią funkcję katalizatorów w wielu enzymach. Do ich prawidłowego działania niezbędne jest odpowiednie stężenie osmotyczne, utrzymywane i kontrolowane dzięki wodzie, znajdującej się w organizmie. Gdy równowaga wodno-elektrolitowa zostanie zaburzona, dochodzi do zakłócenia wszystkich procesów metabolicznych i organizm przestaje funkcjonować prawidłowo. Dzieje się tak najczęściej z powodu niedostatecznego nawodnienia lub odwodnienia organizmu.
Skutki odwodnienia u dzieci
Do odwodnienia u dzieci dochodzi znacznie szybciej niż z u dorosłych, a objawy i skutki są bardziej nasilone. Pierwszym sygnałem odwodnienia jest uczucie pragnienia. Usta dziecka wysychają i stają się spierzchnięte. Zmniejsza się również ilość i częstotliwość oddawania moczu. Jego kolor staje się ciemnożółty, ponieważ dochodzi do resorpcji wody z moczu i jest on zagęszczony. Ponieważ ilość wody w układzie trawiennym i moczowym staje się niewystarczająca do wypłukania toksyn z organizmu, dziecko szybko zaczyna odczuwać zmęczenie. Organizm jest osłabiony, ponieważ serce, aby dostarczyć odpowiednią ilość tlenu do mózgu, zużywa więcej energii. Mózg, z powodu zmniejszenia ilości płynu mózgowo-rdzeniowego, jest bardziej narażony na wstrząsy i „uderzenia” o kości czaszki, przez co pojawia się ból i zawroty głowy. Ponadto dziecko staje się apatyczne i płaczliwe. Łatwo zauważyć, że płaczu nie towarzyszą łzy, które powinny spływać po policzkach. Wydaje się, że jest zdezorientowane, ma trudności z pamięcią i kojarzeniem faktów. Czasami dochodzi do zaburzenia świadomości. U dzieci odwodnionych gałki oczne są zapadnięte, a u niemowląt zapada się ciemiączko. Zachodzi to na skutek ubytku wody w chrząstkach stawowych i zmniejszenia elastyczności skóry. Dochodzi również do bólu stawów i mięśni, których, odwodniona, sucha skóra nie utrzymuje na swoim miejscu. Odwodnienie prowadzi również do niedoboru elektrolitów, co skutkuje z kolei niskim stężeniem magnezu, bolesnymi skurczami i drżeniem mięśni. W wyniku zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej dochodzi do nieprawidłowej pracy serca i układu nerwowego. Stan taki wymaga natychmiastowej interwencji lekarza i szybkiego nawodnienia przez żyłę, za pomocą kroplówki.
Nawadnianie dziecka
Aby nie doszło do przykrych skutków odwodnienia u dzieci, należy dbać, aby w ciągu dnia otrzymywało dostateczną ilość płynów. Mogą to być herbatki owocowe i ziołowe, soki warzywne i owocowe, jogurty, mleczne drinki, jak również zwykła woda mineralna. Ważne jest, aby dziecko nie wypijało na raz całego kubka płynu, tylko po trochu, małymi łyczkami. Woda jest wtedy lepiej wchłaniana przez organizm. Szczególnie ważne jest odpowiednie nawodnienie niemowląt. Z uwagi na ich małą wagę oraz trudności z podawaniem napojów, może u nich dojść do odwodnienia w bardzo krótkim czasie (5-6 godzin). Niemowlę należy zawsze poić między posiłkami. Chociaż posiłki te stanowi wyłącznie mleko, ilość zawartej w nim wody jest niewystarczająca. Lekarze do pojenia niemowląt zalecają herbatki z rumianki i koperku, lekko osłodzone glukozą. Jeśli u niemowlęcia dochodzi do zaparć, zamiast glukozy zaleca się słodzenie miodem. Odpowiednie nawadnianie dziecka, daje gwarancję braku problemów z wypróżnianiem i stwarza najlepsze warunki do jego prawidłowego rozwoju. Jeśli wybieramy się z dzieckiem na długą wycieczkę pieszą lub rowerową, dobrze jest zabrać ze sobą odpowiednią ilość wody mineralnej lub innych napojów, aby nie narazić swojej pociechy na problemy. W aptekach dostępne są specjalne płyny nawadniające dla dzieci, np. orsalit. Są smaczne i bardzo dobrze przyswajane przez organizm. Produkuje się je w różnych smakach i zapachach, aby łatwo było je dobrać do upodobań dziecka. W płynach tych zawarte są również elektrolity, zapewniające nie tylko nawodnienie organizmu, ale również zapewnienie równowagi wodno-elektrolitowej organizmu. Jeśli dziecko jest bardzo aktywne fizycznie, dużo biega i jeździ na rowerze, należy poić je częściej. Pediatrzy zalecają, aby maluchom w wieku od 2 do 3 lat dostarczać do ok. 1,3 litra wody dziennie (uwzględniając w tym zupę i inne pokarmy płynne). Maluchom w wieku przedszkolnym od 3 do 8 lat – 1,6 l., natomiast dziewczynkom między 9 a 13 rokiem życia 1,9 l, a chłopcom, z uwagi na ich dużą aktywność fizyczną – 2,1 litra. Nie oznacza to jednak, żeby każdego dnia zmuszać dziecko do wypicia określonej ilości wody. Należy uwzględnić jego indywidualne potrzeby i upodobania. Ważne jest, aby wypijało choćby niewielkie ilości płynów w ciągu dnia – regularnie i często. Brak odpowiedniego nawodnienia organizmu dziecka może niekorzystnie odbić się na jego zdrowiu, wyglądzie i samopoczuciu. W przypadku zatrucia pokarmowego lub zachorowania na grypę żołądkową, w wyniku wymiotów i biegunki organizm traci dużo wody i elektrolitów. Należy wówczas szczególnie dbać, aby nie doszło do odwodnienia. Jeśli wymioty lub biegunka utrzymują się dłużej, niż 4 do 5 godzin, należy bezzwłocznie udać się do lekarza, nie czekając na żadne, dodatkowe objawy.
Organizm dosyć łatwo przyswaja wodę, ale nie można się nią napić „na zapas”. Jej ubytki muszą być uzupełniane na bieżąco. Dlatego warto uświadamiać dzieci o dobroczynnych właściwościach wody i zachęcać je do regularnego jej picia.
